پایگاه داده  (DB) ، مجموعه‌ای از داده‌ها است که دارای ساختار منظم است و به گونه‌ای سازماندهی می شود که یک کامپیوتر بتواند به راحتی اطلاعات موردنظر را پیدا کند. یعنی، امکان دسترسی آسان، دستکاری و به ‌روز‌رسانی داده‌ها را فراهم می‌کند.

به عبارت دیگر، یک بانک اطلاعاتی توسط یک سازمان به عنوان روشی برای ذخیره، مدیریت و بازیابی اطلاعات استفاده می‌شود. پایگاه داده‌های مدرن با استفاده از سیستم مدیریت پایگاه داده (DBMS) مدیریت می‌شوند.

 

برنامه نویسان نرم افزار به خوبی از طریق پایگاه داده‌های رابطه‌ای مانند Oracle ، SQL SERVER و MySQL و غیره با مفاهیم پایگاه داده آشنا هستند. به طور معمول، یک ساختار پایگاه داده، داده ها را با فرمت جدولی ذخیره می‌کند که ممکن است هرکدام چندین فیلد مختلف را شامل شوند.

به عنوان مثال، زمینه‌هایی برای یک بانک اطلاعاتی مربوط به افرادی که برای یک شرکت خاص کار می‌کنند ممکن است شامل نام، شماره شناسایی کارمندان، آدرس، شماره تلفن، تاریخ شروع کار، موقعیت و حقوق هر کارگر باشد.

 

چندین نوع اصلی از مدل‌های پایگاه داده توسعه داده‌ شده‌است ، از جمله مسطح (flat)، سلسله مراتبی(hierarchical) ، شبکه(network) و رابطه ای (relational).  چنین مدل‌هایی نه تنها ساختار پایگاه داده‌های منطبق (conforming databases) بلکه عملکردهایی که می‌توانند روی آنها انجام شوند را توصیف می‌کنند. به طور معمول، یک بانک اطلاعاتی دارای یک طرحواره است، که توضیحی از مدل است، از جمله انواع موجودات موجود در آن و روابط بین آنها.

 

پایگاه‌ داده های مسطح (flat)، ساده‌ترین نوع هستند و هنوز هم می‌توانند مفید باشند، به خصوص برای کاربردهای بسیار کوچک و ساده. به عنوان مثال یک جدول واحد روی کاغذ یا یک فایل رایانه‌ای است که شامل لیستی از شرکت‌هایی است که اطلاعات مربوط به هرکدام از جمله نام، آدرس، دسته‌بندی کالاها، نام مخاطب و غیره را در اختیار شما قرار می‌دهد. یک بانک اطلاعاتی مسطح نیز می‌تواند به‌صورت مجموعه‌ای از کارت‌های فهرست بندی، که هر یک شامل اطلاعات مربوط به یکی از واحدها است، را در اختیار شما قرار دهد.

 

توسعه و پیشرفت سریع رایانه‌های الکترونیکی در نیمه دوم قرن بیستم منجر به ایجاد مدل‌های پایگاه داده شد که برای مقابله با حجم زیادی از اطلاعات نسبت به پایگاه داده های مسطح بسیار کارآمدتر هستند.

 

پایگاه داده رابطه‌ای راهی برای سازماندهی داده‌ها به گونه‌ای است که به نظر می‌رسد  یوزرها در یک سری جداول به هم پیوسته ذخیره می‌شود. علاقه به این مدل در ابتدا محدود به آکادمی‌ها بود، شاید به این دلیل که اساس تئوریک درک آن آسان نیست،  بنابراین اولین محصولات تجاری، اوراکل و DB2 ، تا حدود سال 1980 ظاهر نمی‌شدند. پس از آن، بانک‌های اطلاعاتی رابطه‌ای، به دلیل کارآ بودن، به نوع اصلی برنامه‌های کاربردی با کارایی بالا تبدیل شدند.

 

پایگاه داده‌های شی‌گرا به دلیل موفقیت بسیار بزرگی که مفهوم شی‌گرا در زبان‌های برنامه‌نویسی داشت (بعنوان مثال C و Java) در سال های 1990 به کانون جدید تحقیقات تبدیل شدند. چنین بانک‌های اطلاعاتی در زمینه‌هایی موفقیت داشته‌اند که در آن لازم است داده‌های حجیم و پیچیده‌تری در مقایسه با سیستم‌های رابطه‌ای ، به راحتی از عهده آن براید، مانند داده‌های چندرسانه‌ای و مهندسی، و برخی از مفاهیم شی‌گرا به این ترتیب در محصولات پیشرو پایگاه‌ داده‌های تجاری رابطه‌ای ادغام شدند. .

 

Hypermedia را می‌توان نوعی بانک اطلاعاتی شبکه درنظر گرفت. Hypermedia یک سیستم بازیابی اطلاعات مبتنی بر رایانه است که به کاربر امکان می‌دهد از طریق لینک‌های ارتباطی به متن، تصاویر (هم به صورت ثابت و هم در حال حرکت) و صدا دسترسی پیدا کند. اکثر hypermedia از هایپرتکست تشکیل شده‌است و البته بزرگترین نمونه آن وب است.

Autonomous Database

 

یک سیستم مدیریت پایگاه داده (DBMS) نرم افزاری است که ایجاد شده‌است تا امکان استفاده و مدیریت کارآمد از پایگاه داده‌ها را فراهم کند، از جمله اطمینان از سازگاری و صحت داده‌ها و تسهیل به روزرسانی آن. برای پایگاه داده تک کاربره کوچک، همه عملکردها اغلب توسط یک برنامه واحد مدیریت می‌شود.  اما برای بانک‌های اطلاعاتی بزرگتر و چند کاربره، معمولاً چندین برنامه درگیر هستند و به طور کلی معماری مشتری-سرور(Client/Server) بکار می‌رود. اولین DBMS ها در دهه 1960 با هدف استفاده بهتر از وسایل جدید ذخیره‌سازی دسترسی مستقیم (یعنی هارد دیسک ها) که به عنوان مکمل‌ها و جایگزین‌های احتمالی کارت‌های پانچ شده و نوار مغناطیسی در دسترس بودند، توسعه یافتند . کلمه پایگاه داده معمولاً در مفهوم گسترده مورد استفاده قرار می‌گیرد نه فقط به داده های ساخت‌یافته بلکه به DBMS که با آن استفاده می‌شود نیز اشاره دارد.

 

منبع:  linfo ، techopedia