یکی از مشکلات اصلی اقتصاد ایران، سرمایه‌های سرگردان موجود در میان عامه‌ی مردم است. وقتی بازارهای مولد و صنایع پویا تواننند سرمایه جذب و برای سودآوری کنند، سوداگری در بازار ارز، بورس، مسکن و خودرو به تنها منابع موجود برای فعالیت اقتصادی و حفظ ارزش دارایی‌های ریالی تبدیل می‌شوند.

حالا با رسیدن به نیمه‌ی دوم آبان ۱۳۹۹ و اتمام ماجرای انتخابات ریاست‌جمهوری آمریکا و فقدان عزم جدی برای استفاده‌ی درست از سرمایه‌های مردم، زیان مالی گریبان‌گیر میلیون‌ها شهروند ایرانی است و به‌سرعت از ارزش سرمایه‌هایی کاسته می‌شود که سال‌ها برای جمع‌آوری آن‌ها صرف شده است.

در سه ماه اخیر، شاخص بورس ایران به‌شدت کاهش یافته و از ابتدای آبان، نوعی سقوط آزاد بی‌سابقه را تجربه می‌کند. این در حالی است که تا چندی پیش، مسئولان کشور بورس را بهترین محل سرمایه‌گذاری عنوان و آن را به‌شدت تبلیغ می‌کردند. ناگفته نماند انتخاب جو بایدن به‌عنوان رئیس‌جمهور جدید آمریکا، به کاهش نرخ دلار و طلا در بازار آزاد منجر شده است و آپارتمان‌های میلیاردتومانی هم نمی‌توانند سرمایه‌گذاری در مسکن را برای اقشار متوسط جامعه توجیه کنند. با این اوضاع‌واحوال، چاره‌ای جز هجوم به بازار خودرو برای مردم با سرمایه‌های خُرد باقی نمانده است.

از ابتدای سال‌های دهه‌ی ۱۳۷۰، ناتوانی خودروسازان در تولید محصولات پرتیراژ و باکیفیت به‌اثبات رسید. حالا در آستانه‌ی سال ۱۴۰۰، واردات خودروهای خارجی نیز منع قانونی دارد و مصرف‌کننده‌ی ایرانی با درآمد میانگین جامعه، مجبور است تولیدات ایران‌خودرو یا سایپا را بخرد. درمقابل، تحریم‌های خارجی نیز وجود دارند تا بار‌دیگر ثابت شود حمایت دولت‌های مختلف ایران از خودروسازان داخلی، نه‌تنها به خودکفایی آن‌ها منجر نشده؛ بلکه صنعتی ضعیف از‌نظر فنی و مهندسی با زیان مالی دائمی پدید آورده است.

شکست طرح قرعه‌کشی ثبت‌نام خودرو دربرابر دلالان

محدودیت‌های موجود برای ثبت‌نام در طرح پیش‌فروش ایران‌خودرو و سایپا، مانعی برای حضور دلالان ایجاد نکرده است؛ چراکه امروزه به‌راحتی می‌توان با مشارکت اقوام و آشنایان، فردی را پیدا کرد که تمام شرایط خواسته‌شده، مثل سن بیش از ۱۸ و داشتن گواهینامه و نداشتن خودرو را داشته باشد. در سال‌های گذشته، انواع وکالت‌نامه و تعهدات محضری نیز برای دورزدن محدودیت‌های خرید‌و‌فروش خودروهای ثبت‌نامی کشف شده که راه را برای حضور معامله‌گران باز کرده است. افزون‌براین، بسیاری از افراد نیازمند و ناآشنا به امور قانونی با دلالان همکاری می‌کنند.

با اعلام نتایج قرعه‌کشی ایران‌خودرو، عدد شگفت‌آور چهارمیلیون نفر متقاضی برای دریافت خودرو صفر ثبت شد. این در حالی است که بسیاری از افراد نیز در قرعه‌کشی گروه خودروسازی سایپا شرکت کردند و اجازه نداشتند در قرعه‌کشی ایران‌خودرو ثبت‌نام کنند. با این وضعیت، می‌توان پیش‌بینی کرد با ادامه‌ی روند فعلی، روزبه‌روز وضعیت بازار خودرو ملتهب‌تر شود.

بازار خریدوفروش خودرو مدتی است که به‌دلیل عرضه‌ی بسیار کم در‌برابر تقاضای فراوان و غیرمنطقی جامعه، دچار نوسان‌ها و جهش‌های قیمتی شدید شده است. ورود دلالان و واسطه‌گران به این بازار مشکلات را دوچندان و امکان کنترل بازار را عملا از اختیار نهادهای مسئول خارج کرده است. پیش‌فروش خودرو به‌صورت قرعه‌کشی راهکاری است که چندین ماه از اجرای آن برای کنترل قیمت خودرو به‌دست وزارت صنعت، معدن و تجارت می‌گذرد. همچنین، شرایطی ازقبیل اختصاص هر خودرو به یک کد‌ملی و نبود اجازه‌ی فروش خودرو تا یک سال برای جلوگیری از تجاری‌سازی این وسیله‌ی نقلیه اندیشیده شده بود که هرکدام از این شرایط نیز با روش‌هایی خاص دور زده شد.

دیگر موضوع جالب تقاضای درخورتوجه برای گران‌ترین محصول ثبت‌نامی ایران‌خودرو است. تقریبا ۳۰ درصد از مجموع ۴ میلیون و ۲۰۰ هزار و ۶۵۳ نفری که برای پیش‌خرید ثبت‌نام کردند، خواستار خرید دنا پلاس بودند. این موضوع به‌خوبی ثابت می‌کند که بخش عظیمی از متقاضیان با هدف کسب سود در قرعه‌کشی ایران‌خودرو شرکت می‌کنند؛ چراکه بیشترین سودآوردی و اختلاف قیمت بین کارخانه و بازار، به دنا پلاس تعلق دارد.

کاهش نرخ دلار و موج کاهش قیمت‌ها در بازار آزاد

برخلاف پیش‌بینی بسیاری از معامله‌گران و سرمایه‌گذاران بازار خودرو، دونالد ترامپ در مقام ریاست‌جمهوری آمریکا باقی نخواهد ماند و جو بایدن جایگزین او خواهد شد. درحالی‌که هنوز تغییر سیاست خارجی آمریکا درقبال ایران حتی در حد سخنرانی نیز محقق نشده است، موجی از خوش‌بینی به کاهش نرخ دلار و افزایش ارزش پول ملی ایران شکل گرفته است. چنین وضعیتی فروشندگان کالاهای سرمایه‌ای، مثل خودرو را افزایش و خریداران را کاهش داده است.

براساس شنیده‌های غیررسمی از بازار آزاد، قیمت پراید ۱۳۱ از ۱۳۰ میلیون تومان به محدوده‌ی ۹۵ تا ۱۰۰ میلیون تومان رسیده است. افزون‌براین، کاهش قیمت ۳۰ میلیون تومانی در انواع ساینا و تیبا دیده می‌شود تا این خودروها حدود ۱۳۵ تا ۱۴۵ میلیون تومان معامله شوند. در میان محصولات پرفروش ایران‌خودرو، پژو ۴۰۵ و سمند LX با کاهش ۲۰ میلیون تومانی، اکنون ۲۰۰ تا ۲۱۰ میلیون تومان قیمت دارند. بااین‌حال، پژو ۲۰۶ تیپ ۵ و پژو ۲۰۷ هاچ‌بک خودکار همچنان در‌حدود ۳۰۰ و ۴۵۰ میلیون تومان فروخته می‌شوند.

zoomit